– Byłem więźniem Majdanka pod numerem 19999. 19 czerwca 1943 roku o godzinie 5 wieś Tyśmienica została okrążona przez hitlerowską żandarmerię. Dokładnie o godzinie 8 gestapowcy wjechali do wsi i zaczęli wypędzać ludzi z domostw. Spędzili wszystkich mężczyzn na środek wsi. Spośród 70 mężczyzn zwolnili jednego, a pozostałych zaczęli gnać w kierunku stacji Gródek. W czasie marszu jeden z aresztowanych o nazwisku Gnyp zaczął uciekać. Próba ta skończyła się tragicznie, ponieważ dostał w plecy śmiertelne kule z karabinu maszynowego – wspominał Bolesław Musiej, jeden ze świadków tamtych wydarzeń w rozmowie z Tadeuszem Królem, dyrektorem i nauczycielem Szkoły Podstawowej w Tyśmienicy w latach 1965-1989.
Z okazji 80. rocznicy dramatu mieszkańców Tyśmienicy została odsłonięta tablica pamiątkowa umiejscowiona na symbolicznym kamieniu. Uroczystość była poświęcona więźniom Majdanka pochodzącym z Tyśmienicy i okolic, którzy 19 czerwca 1943 r. zostali schwytani przez Niemców w łapance. W obchodach wzięła udział m.in. posłanka Monika Pawłowska.
Wyjątkowe wspomnienia
Wiesław Król, emerytowany nauczyciel z Lublina, który dzieciństwo i młodość spędził w Tyśmienicy, podzielił się z nami swoimi materiałami nt. dramatu mieszkańców wsi. Zostały one opracowane m.in. na podstawie dokumentów i pamiętników należących do wspomnianego już Tadeusza Króla, nieżyjącego ojca pana Wiesława.
Pan Wiesław przypomina, że w okolicach Tyśmienicy, w okresie okupacji hitlerowskiej stoczono wiele bitew partyzanckich.
– W latach 1941-1942 mieszkańcy wsi i kolonii Tyśmienica udzielali pomocy i schronienia partyzantom, zbiegłym z niewoli jeńcom radzieckim i Żydom. W oddziałach partyzanckich walczyło z okupantem 29 partyzantów pochodzących z Tyśmienicy. W walce z oprawcami hitlerowskimi polegli: Mikołaj Zając, Mikołaj Bójczuk, Tadeusz Bolibok, Józef Czubacki, Marcin Grelik, Jan Kunaszyk, Konstanty Paszkowski i Mikołaj Ognik – wylicza emerytowany nauczyciel.
Król tłumaczy, że za pomoc udzielaną partyzantom, mieszkańców wsi nie ominęły represje okupanta. W październiku 1942 r. osadzono w obozie koncentracyjnym ośmiu mieszkańców kolonii Tyśmienica, a 19 czerwca 1943 r. ze wsi Tyśmienica Niemcy wywieźli do obozu wspomnianych 69 mężczyzn i jedną kobietę. Spośród osadzonych w obozie, 23 mieszkańców wsi i kolonii Tyśmienicy oraz jeden z Buradowa zostało zamordowanych na Majdanku.
Na apelu musiał stanąć żywy i "umarły"
Nawiązując do dramatycznych wydarzeń sprzed 80 lat Bolesław Musiej wspominał, że mieszkańcy Tyśmienicy dotarli na Majdanek około godziny 23.
– Byliśmy wzięci jako zakładnicy za udzielanie pomocy partyzantom. Wyżywienie było głodowe. Jeśli ktoś zachorował, to poszedł na zastrzyk i wykończył się. Okropne były kary chłosty i inne tortury. Szczególnie siły fizyczne więźniów niszczyły apele, które w trakcie fatalnej pogody trwały długo. Na apelu musiał stanąć żywy i "umarły" – mówił w rozmowie z Tadeuszem Królem.
Musiej dodał, że zmarłych trzeba było wynosić z baraków, bo Niemcy dokładnie liczyli więźniów i stan musiał się zgadzać.
– Za wszelkie próby ucieczki publicznie wieszano na apelach. Na terenie obozu był basen, do którego wylewano wszelkie brudy i nieczystości z ubikacji. Zdarzało się, że głodny więzień urwał cebulę lub malinę w ogrodzie. Zaraz wrzucano go do brudnego basenu i pływał w tym gnoju, a Niemcy śmiali się – wspominał.
Komentarze (0)