Na ratunek jodle

W Polsce warunki do rozwoju jodły znajdują się na Pogórzu Karpackim w Beskidzie Sądeckim i Niskim. Poza zwartym zasięgiem wyspowe naturalne stanowiska tego gatunku znajdują się pod Łukowem (rezerwaty „Jata” i „Topór”). Poza górami na nizinach rośnie on tylko w regionie świętokrzyskim i Roztoczu środkowym. Drewno jodły jest jasnożółte lekkie bez przewodów żywicznych. Ze względu na elastyczność i trwałość służy w budownictwie do wznoszenia ścian i więźby dachowej. To piękne drzewo leśne występuje na około 33% obszaru Polski i zajmuje około 2% ogólnej powierzchni leśnej. Jej wartością jest nie tylko dobrej jakości drewno, jako materiał budowlany, ale także to że korzystnie oddziaływanie na glebę i mikroklimat leśny. Tworzy korzystne warunki dla zwiększenia bioróżnorodności lasów.

Niestety, w lasach Nadleśnictwa Parczew gatunek ten praktycznie nie występuje. Można by było w ogóle nie wspominać gdyby nie to, że w okolicy Woli Tulnickiej pod Parczewem znajduje się mało znane wyspowe stanowisko jodły. „Odkrycia” tego dokonałem przy udziale pana Roberta Korpysza, jednego z okolicznych mieszkańców, który pamiętał, że w latach 60-70 rosły tam duże jodły. Tematykę tę zgłębił dr Kazimierz Kozak, który w 1961 roku, nakładem lubelskiego UMCS, wydał opracowanie naukowe pod nazwą „Stanowisko jodły pospolitej (Abies alba Mill.) w lesie koło Woli Tulnickiej pod Parczewem”.

Tytułowe jodły zostały porównane ze stanowiskami tego gatunku znajdującymi się w rezerwatach „Jata” i „Topór”, z uwzględnieniem stosunków geobotanicznych. Z zawartego w publikacji opisu wynika, że w latach 60. XX wieku rosło tu około 600 jodeł w wieku od 20 do 80 lat. Największa miała wysokość niespełna 40 metrów oraz obwód 237 cm pierśnicy. Odpowiedni dla jodły układ czynników siedliskowych hydrologicznych, glebowych i klimatycznych doprowadził w przeszłości do wykształcenia i utrzymania się na tym terenie naturalnego drzewostanu jodłowego, którego utrzymanie jest możliwe, przy odpowiednio prowadzonych zabiegach pielęgnacyjnych i nadaniu badanemu terenowi statusu rezerwatu częściowego. 

Dziś po 60 latach nie ma już tylu dużych jodeł. Pozostało zaledwie kilka, a w wielu miejscach występują tylko podrosty jodłowe o wysokości 1 do 3 m. Ich wzrost jest hamowany przez górujące pierwsze piętro złożone z sosny i grabu. Tylko szczególne zdolności do znoszenia silnego ocienienia wynikające ze specyfiki gatunku pozwoliły przetrwać tym jodłom właśnie w formie niewysokiego podrostu mającego już 30-40 lat. Najpilniejsze wyzwanie powalające na odrodzenie się jodły na tym obszarze stanowi obecnie konieczność wykonania zabiegu polegającego na stopniowym przerzedzaniu pierwszego piętra, szczególnie z udziałem grabu. Istotną przeszkodę w jego realizacji stanowi kwestia własności, ponieważ administracyjnie jest to teren lasów prywatnych z wieloma właścicielami i działkami mającymi nieraz szerokość kilku, zaś długość – nawet kilkuset metrów. Taki stan rzeczy znacząco utrudnia prowadzenie jednolitej gospodarki leśnej. W wyniku przemian własnościowych w przeszłości Skarb Państwa stał się właścicielem około 50 działek o łącznej powierzchni 9 ha. W nadchodzącym roku nasze nadleśnictwo planuje wykonać cięcia odsłaniające dla jodły na kilku działkach o większej szerokości. Spodziewamy się, że efekty tych prac będą zachętą do podobnych działań przez prywatnych właścicieli i koordynowania prac przez Wydział Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska Starostwa Powiatowego w Parczewie. Warto podjąć to wyzwanie, bo jodła chce rosnąć w tym miejscu.   

Piotr Pniak, Nadleśnictwo Parczew